رویکرد جدید مهارت آموزشی به دانشجو متناسب با بازار، پراشتغال ترین و کم اشتغال ترین رشته های دانشگاهی - وبلاگ ایران

به گزارش وبلاگ ایران، باوجود کاهش نرخ بیکاری جوانان در کشور، بیکاری دانش آموختگان در سال های 95 تا 97 رشد داشته و به 1.7 میلیون نفر رسیده است، مدیر ارتباط با صنعت وزارت علوم می گوید: برای ساماندهی وضع فعلی، کنترل توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی و مهارت آموزی به دانشجویان متناسب با بازار کار در دست اجرا است.

به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی وبلاگ ایران، موضوع اشتغال همواره یکی از مسائل اساسی در کشور بوده است و در سال های اخیر تشدید موج بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی به حساسیت های اشتغال در کشور افزوده است، دلایل عمده این مشکل، عدم تناسب بین رشته های دانشگاهی و ظرفیت پذیرش آنها و اولویت های بازار کار و نبود مهارت کافی متناسب با بازار کار در دانشجویان و فارغ التحصیلان عنوان می شود.

موضوع اشتغال همواره یکی از مسائل اساسی در کشور بوده است، در سال های اخیر با تشدید موج بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و آمار بیکاری یک نفر از هر 3 تحصیل کرده دانشگاهی در ایران، زنگ خطر را درباره اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی به صدا درآورد

آمارهایی که می گویند از هر 3 نفر تحصیل کرده دانشگاهی در ایران 1 نفر بیکار است زنگ خطر را درباره اشتغال دانشگاهیان به صدا درآورد و مسؤولان کشور را بیش از پیش در مقام چاره اندیشی قرار داد و ضرورت پایش وضعیت دانش آموختگان دانشگاهی و اطلاع رسانی درباره وضعیت اشتغال هر یک از رشته ها و مهارت های مورجهانز جامعه با هدف کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان بیش از پیش احساس شد.

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به عنوان متولی آموزش کشور برنامه هایی را برای پایش وضعیت دانش آموختگان دانشگاهی در دست اجرا قرار داده است که درباره این برنامه ها با محمد سعید سیف مدیر ارتباط با صنعت این وزارت خانه گفت وگو کرده ایم.

میزان اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی احصا شد

فارس: در آمارهای اعلام شده که از هر 3 نفر تحصیل کرده دانشگاهی در ایران 1 نفر بیکار است به طوری که نرخ بیکاری تحصیل کرده های دانشگاهی از مرز 35 درصد هم عبور کرده است. طبق آخرین اعلام وزیر کار در ماه گذشته، اگرچه نرخ بیکاری جوانان در کشور کاهش یافته، اما روند رو به رشد بیکاری دانش آموختگان دانشگاهی در سال های 95 تا 97 را شاهد هستیم به طوری که تعداد آنان از 1.4 به 1.7 میلیون نفر رسیده است. در حال حاضر، وضعیت اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی در کشور چگونه رصد می شود؟

سیف: تاکنون در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه ها تنها موضوع موردنظر و مورد تمرکز، آمار مقالات دانشجویان و اساتید بوده است که خوشبختانه اکنون در معاونت پژوهش و فناوری این وزارتخانه آمارهای جدید دیگری هم احصاء شده است.

آمار فارغ التحصیلان شاغل یکی از این آمارها است که تحت عنوان پروژه رصد اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی اجرا شده است که از طریق نتایج این طرح، دانشگاه ها مطلع می شوند که چقدر از دانشجویان و فارغ التحصیلان آنها شاغل شده اند و رصد این اطلاعات می تواند در کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی موثر باشد.

سال 97 برای نخستین بار آمار اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی احصا شد. طبق این آمار میانگین کل اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی حدود 61 درصد است و میزان اشتغال در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری به ترتیب ، 49 درصد، 52 درصد و 82 درصد گزارش شده است

اهداف کلی این طرح شامل فرهنگ سازی رصد وضعیت دانش آموختگان در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، ایجاد نظام مناسب اطلاع رسانی به ذینفعان درباره وضعیت اشتغال هر یک از رشته های دانشگاهی برای مطلعی بخشی به متقاضیان آموزش عالی، رصد مستمر ظرفیت های محیطی و شرایط بازار کار منطقه ای، ترسیم وضعیت کلی اشتغال و بیکاری فارغ التحصیلان آموزش عالی در رشته ها و مقاطع زمانی مختلف و ایجاد ارتباط منسجم بین دانشگاه ها و جامعه فارغ التحصیلان برای هم افزایی فعالیت های دانشگاه ها با جامعه است.

این پایش برای سال 97 اجرا شده است و مقدمات لازم برای اجرا در سال 98 هم اجرا شده که در نتیجه پایش را برای سال 98 هم انجام می دهیم.

برای کسب این اطلاعات، از 2 روش استفاده شده تا تصویری شفاف از وضعیت اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های کشور ارائه شود.

در روش اول، دانشگاه ها به طور مستقل با فارغ التحصیل ارتباط می گیرند و پیمایش وضعیت اشتغال دانش آموختگان دانشگاه خود را انجام می دهند، در نتیجه جمع آوری اطلاعات این طرح مبتنی بر خوداظهاری است؛ به این معنی که از طرف دانشجو و وزارت علوم با دانشجو تماس گرفته می شود و سؤالاتی درباره وضعیت اشتغال پس از فارغ التحصیلی پرسیده می شود و با پاسخ های افراد، اطلاعات گردآوری شده است.

همچنین سامانه ای به نام مپفا مخفف مدیریت پژوهش و فناوری ایران هم برای ارسال و دریافت آمار و اطلاعات از دانشگاه ها راه اندازی شد که این سامانه همه فعالان علمی و پژوهشی از جمله دانشجویان و اعضای هیات علمی را در بر می گیرد و خروجی این سامانه اطلاعات جامع کمی و کیفی از وضعیت آموزش و پژوهش است.

اطلاعات این طرح از راه دیگری هم استخراج شده است، به این ترتیب با هماهنگی با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، موسسه برنامه ریزی آموزش عالی، براساس اطلاعات ثبتی، اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های کشور را رشد کرده است.

با تجمیع این اطلاعات، داده هایی از وضعیت کلی اشتغال دانش آموختگان دانشگاه های کشور به تفکیک دانشگاه، رشته و مقطع تحصیلی بدست آمده است.

طبق این آمار، میانگین درصد اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی براساس مقطع تحصیلی معین شده است. این آمار به 2 صورت آمار دانشگاه ها و آمار ثبتی احصاء شده است. میانگین کل اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی طبق آمار دانشگاه ها و آمار ثبتی نزدیک به هم و به ترتیب 61 و 62 درصد است.

آمار اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی براساس آمار دانشگاه ها به تفکیک مقطع هم به ترتیب در دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا، 49 درصد، 52 درصد و 82 درصد است.

بیشترین میزان اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی به ترتیب در رشته های مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی برق، زبان انگلیسی، حقوق، مهندسی شیمی، مهندسی معماری، حسابداری، ریاضی، ادبیات فارسی، اقتصاد، فیزیک و الهیات و معارف اسلامی بوده است

آمار اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی براساس آمار ثبتی هم به تفکیک مقطع به ترتیب در دوره های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، 53 درصد، 61 درصد و 73 درصد است.

این آمار نشان می دهد که برخلاف دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد که آمار دانشگاه ها از فارغ التحصیلان شاغل کمتر از آمار ثبتی است، در مقطع دکتری آمار دانشگاه ها از فارغ التحصیلان شاغل بیشتر از آمار ثبتی احصا شده است.

نرخ اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در ایران پایین است

فارس: آمار بدست آمده وضعیت اشتغال و بیکاری فارغ التحصیلان و دانش آموختگان دانشگاهی را چگونه نشان می دهد؟ در چه مقاطعی بیشترین میزان شاغلان و بیکاران دیده می شود؟

سیف: متناسب نبودن رشته های دانشگاهی با نیازهای جامعه و نبود مهارت های کاربردی در دانشجویان از دلایل عمده بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور است. به همین دلیل در اسناد بالادستی متعددی بر پایش مستمر و ساماندهی وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان و دانش آموختگان دانشگاهی تاکید شده است اما آمارهای موجود درباره اشتغال فارغ التحصیلان نشان می دهد که نرخ اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در ایران پایین است.

آمارها نشان می دهد که نرخ اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی در ایران پایین است و متناسب نبودن رشته های دانشگاهی با نیازهای جامعه و نبود مهارت های کاربردی در دانشجویان از دلایل عمده بیکاری آنان است

در ایران حدود 4 میلیون دانشجو در دانشگاه کشور تحصیل می کنند که 37 درصد در مراکز علمی و کاربردی، 18 درصد در دانشگاه های پیام نور، 5 درصد در دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، 7 درصد در دانشگاه فنی و حرفه ای، 21 درصد در دانشگاه آزاد اسلامی و 12 درصد در موسسات آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی مشغول تحصیل هستند.

بیشتر دانشجویان به ترتیب در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، کاردانی، دکترای تخصصی و دکترای حرفه ای مشغول تحصیل هستند.

بیشترین بیکاری در کدام مقاطع تحصیلی است؟

آمار مرکز آمار ایران درباره نرخ اشتغال و بیکاری فارغ التحصیلان و دانش آموختگان دانشگاهی آمار احصاء شده دارد که این آمار درصد بیکاری را هم به تفکیک مدرک تحصیلی نشان می دهد. در این آمار نرخ بیکاری برای فارغ التحصیلان کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی به ترتیب 13 درصد، 20 درصد، 15 درصد و 2 درصد است. یعنی فارغ التحصیلان دکتری تخصصی بیشترین میزان بیکاری را دارند که البته تعداد آنها در مقایسه با دیگر مقاطع کمتر است.

جمعیت فارغ التحصیل یا افراد در حال تحصیل در تمام دوره های دانشگاهی 12 میلیون نفر است که 56 درصد 7 میلیون نفر معادل آماده برای کار هستند که از این تعداد حدود 80 درصد معادل 5 میلیون نفر شاغل و 19 درصد معادل یک میلیون نفر بیکار هستند.

براساس این آمار، بیشترین جذب فارغ التحصیلان در بخش خدمات است و بخش عمده ای از فارغ التحصیلان که نمی توانند جذب بخش خدمات شوند، بیکار می مانند. این دسته از فارغ التحصیلان به دلیل نداشتن مهارت های لازم بیکار می مانند. پس از خدمات، دو بخش صنعت و کشاورزی بیشترین سهم را در اشتغال دارند و هر یک به ترتیب با 15 درصد، 32 درصد و 52 درصد بیشترین اشتغال را رقم زده اند.

پراشتغال ترین و کم اشتغال ترین رشته های دانشگاهی

فارس: براساس آمار اشتغال دانش آموختگان دانشگاهی، بیکاری در چه رشته هایی کمتر و بیشتر است؟

سیف: آمار اشتغال در رشته های دانشگاهی هم در این طرح احصا شده که مهندسی مکانیک با 59.7 درصد و الهیات و معارف اسلامی با 12 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین میزان اشتغال در رشته های دانشگاهی را داشته اند. در مجموع هم به ترتیب رشته های مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی برق، زبان انگلیسی، حقوق، مهندسی شیمی، مهندسی معماری، حسابداری، ریاضی، ادبیات فارسی، اقتصاد، فیزیک، الهیات و معارف اسلامی بیشترین میزان اشتغال را به خود اختصاص داده اند.

بیشتر دانشجویان به ترتیب در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد، کاردانی، دکترای تخصصی و دکترای حرفه ای مشغول تحصیل هستند و نرخ بیکاری برای فارغ التحصیلان کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی به ترتیب 13 درصد، 20 درصد، 15 درصد و 2 درصد است

در مجموع در رشته های مهندسی مکانیک، مهندسی کامپیوتر، مهندسی عمران، مهندسی برق و زبان انگلیسی بیش از 50 درصد میزان اشتغال و در رشته های حقوق، مهندسی شیمی، مهندسی معماری، حسابداری، ریاضی، ادبیات فارسی، اقتصاد، فیزیک، الهیات و معارف اسلامی کمتر از 50 درصد اشتغال برای فارغ التحصیلان ثبت شده است.

کنترل توسعه کمی و کیفی نظام آموزشی و مهارت آموزی به دانشجو متناسب با بازار، رویکرد جهانی است

فارس: صاحب نظران بر پایین بودن نرخ اشتغال در جامعه دانش آموختگان کشور اتفاق نظر دارند و یکی از دلایل آن را عدم تناسب بین رشته های دانشگاهی و ظرفیت پذیرش آنها و اولویت های بازار کار و نبود مهارت کافی متناسب با بازار کار در دانشجویان و فارغ التحصیلان می دانند؛ از سوی دیگر معتقدند که این دلیل باعث می شود حتی افراد دارای مهارت هم به دلیل اشباع بازار کار برخی رشته ها، نتوانند شغل متناسب با رشته تحصیلی خود را بیابند، این موضوع در کشورهای دیگر چگونه حل شده است؟

سیف: بررسی مطالعه نمونه های خارجی نشان می دهد که رشد صنعتی در بسیاری است از کشورهای پیروز در گرو برقراری ارتباط تنگاتنگ بین موسسات آموزش عالی و مراکز اشتغال و بازار بوده است. به این معنی که تحولات بازار جهانی نشان می دهد که دانشگاه ها باید برای جذب دانش آموختگان خود در بازار، تلاش بیشتری کنند و نیروی انسانی را مطابق با نیازهای جامعه تربیت کنند.

از سوی دیگر امروزه در اغلب کشورهای پیشرفته می بینیم که تعداد دانشگاه ها کمتر از 500 دانشگاه است؛ به طوری که در کشور آمریکا با 323 نفر میلیون جمعیت 3 هزار دانشگاه وجود دارد اما 59 دانشگاه ایالت آمریکا جز 100 دانشگاه برتر جهان هستند. یعنی 60 درصد برترین دانشگاه جهان در آمریکا واقع شده اند. در عین حال در همین کشور تاکید بسیاری بر توسعه آموزی های مهارتی در دانشگاه ها می شود و چندین مرکز برای منطبق کردن آموزش های دانشگاهی با نیازهای کار در این کشور تاسیس شده اند و فعالیت دارند.

از این رو، ساماندهی توسعه کمی دانشگاه های کشور در کنار بهبود کیفی آنها در دستور کار جدی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری قرار گرفته است تا به مرور در جهت کاهش نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی گام برداریم که تجربه های جهانی هم ضرورت این اقدامات را اثبات می کند.

مطالعه تجربه بسیاری از کشورهای پیروز نشان می دهد که توسعه کیفی و کمی نظام آموزش عالی را در دستور کار قرار داده اند و در کنار کنترل توسعه کمی بر آموزش مهارت به دانشجویان مطابق بازار در دانشگاه ها تاکید دارند

برای تحقق این هدف هم، یک نظام برای پایش وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان در دانشگاه ها ایجاد شده که به طور مستمر وضعیت اشتغال را در هر رشته و مقطع پایش می کند و برای تصمیم گیری های مدیران گزارش های مدیریتی آماده می کند.

علاوه بر این، مهارت آموزی به دانشجویان در دانشگاه ها بیش از پیش در دستور کار قرار گرفته است و همچنین بار محتواهای مهارتی در برنامه های درسی و آموزشی هم در حال افزایش است.

انتهای پیام/