داستان هایی از ظلم و جنایت انگلیسی ها در بوشهر - وبلاگ ایران

به گزارش وبلاگ ایران، مجموعه داستان انگلیسی ها در بوشهر از 16 داستان با عنوان های پرتقال، پنکه هواپیما، پهلوون، تنیس، چگونه ملک التجار بوشهری به خاک سیاه نشست، چلچراغ، حاج رئیس(رئیس التجار بوشهری)، دو نوکر، طاق خونی، روی انبوهی شوریده ناظر بازار، باغبان هندی، پرچم غراب، خالی کردن مشک آب در جنگ، داروی عقرب و لامپ رادار، تشکیل شده است.

قبل از شروع هر داستان، نویسنده کتاب شرح مختصری درباره موضوع داستان و آداب و رسوم بوشهری ارائه می دهد که به جذابیت کتاب و درک آن برای مخاطبان در شهرها و استان های دیگر یاری می نماید. بعلاوه در متن گاهی از کلماتی استفاده شده که ممکن است مردم در همه شهرها معنی آن را ندانند، همه کلمات در کتاب زیرنویس شده و کتاب برای همه قابل فهم است.

ایرج صغیری بعلاوه در ابتدای کتاب شرح داده است: انگلیسی ها سال های سال در بوشهر کنسولگری مهم و پرکاری داشتند و به وسیله آن در این منطقه اعمال سیاست می کردند که اتفاقاتی تاریخی را موجب شدند. مردم بوشهر درباره آن ها باورهای عجیب و جالبی داشتند که بعضا به افسانه نزدیک می گردد. در این کتاب دیدگاه های فرهنگ عامیانه بوشهری ها به انگلیسی ها نیز گردآوری شده است.

مجموعه داستان انگلیسی ها در بوشهر برگرفته از خاطرات بیش از 100 پیرمرد و پیرزن بوشهری درباره حضور انگلیسی ها در بوشهر است که برگزیده این خاطرات را در این کتاب آماده چاپ شده است. این مجموعه داستان گویای قضاوت مردم بوشهر درباره انگلیسی ها است که در بیش تر این داستان ها ظلم و جنایت اجنبی ها توصیف شده است. مردم بوشهر نگاه کینه توزانه ای به انگلیسی ها داشتند و مردم شیوه زندگیِ آن ها را مرتبط با افسانه و جادو می دانستند.

ایرج صغیری متولد اول آذر 1325 در بوشهر بازیگر، کارگردان، نمایشنامه نویس و داستان نویس ایرانی است. او با بازی در نقش ابوذر در تئاتری که با همکاری داریوش ارجمند و نظارت علی شریعتی در دانشگاه فردوسی و حسینیه ارشاد اجرا شد، توانست مهارت خود را به نمایش بگذارد و به محبوبیت دست یابد. نمایشنامه قلندرخانه از آثار او به عنوان اثر شایسته تقدیر بیستمین دوره جایزه کتاب فصل شناخته شد.

صغیری آثار در سال 1365 فیلم سفر غریب را کارگردانی کرد. بعلاوه نمایش قلندرخونه، نمایش مچپلنگ، نمایش شب شولای عبدالرحمان، خالو نکیسا، بنات النعش، یوزپلنگ و خلخال شوم از آثار نمایشی او هستند.

او کتاب های خالو نکیسا، بنات النعش و یوزپلنگ در سال 1369، خلخال شوم در سال 1382 و قلندرخونه در 1390 را نوشته است.

حاج رئیس از این که به زودی آبِ لوله کشیِ بوشهر را از فاصلۀ بیش از صدها کیلومتر به اینجا می کشاند، خوشحال بود و اغلب در مجالس و جلسات خصوصی و رسمی از لوله کشی آب که به زودی انجام می شد، حرف می زد. او حتی ابزار و وسایل این اقدام را به سفارش کنسول جیمز از بمبئی و لندن خریداری نموده بود و همه در انبارهای حاج رئیس صفافی شده، موجود بود.

چند روز قبل از عید نوروز در یک غروب که امور اصلی هفیز تعطیل بود، درِ تجارتخانه به صدا عایدی. جواد در را که باز کرد به حیرت افتاد. زیرا چشمش به سه آدمِ متفاوت افتاد که خیلی کم به ملاقات حاج رئیس می آمدند. یکی از آنها را شناخت که لیچار صدایش می کردند. گویا از کارکنان مهم کنسولگری بوده. همراه یک مترجم و یک فرنگیِ دیگر. ریچارد به جواد می گوید حاجی را خبر کن بگو ما آماده ایم و با او کار مهمی داریم. جواد به دستور اربابش حاجی، آن ها را به بلیروم هدایت می نماید. جلسه که شروع می گردد، ریچارد مورد اشاره ابتدا به ساکن به حاج رئیس می گوید چون شما خودسرانه تصمیم گرفته اید، آبِ لوله کشی را از کارون در خوزستان به بوشهر منتقل کنید، ما ماموریم که پیرامون این اقدام شما، برای وزارت امور خارجه انگلیس، گزارشی آماده کنیم. آیا این موضوع حقیقت دارد؟ حاجی لحظاتی هیچ نگفت، نگاهی به ریچارد کرد، لبخندی زد و گفت الان معلوم می شه. سپس روبه جواد گفت آن پروندۀ آب را از توی گنجه بیار. جواد اطلاعت کرد و پروندۀ قطوری آورد که به حاجی تحویل دهد. اما حاجی به علامت نفی، دست تکان داد و به اشاره به ریچارد گفت نه... نه، پرونده را جلوِ مستر بگذار. جواد با شک گفت جلوِ لیچار آقا؟ حاجی به علامت مثبت سر تکان داد. جواد اطاعت کرد و آن پروندۀ قطور را پیشِ روی ریچارد گذاشت و با مایه ای از شیطنت گفت خدمت شما مستر لیچار. لحظاتی در سکوت گذشت.

حاج رئیس تشخیص داد که وقت دخالت اوست. پس کنار مستر ریچارد رفت و اول پرونده را به او نشان داد. آن صفحه، همان آیۀ ثبت شده از سورۀ انبیا در ابتدای پرونده بود. گویا مستر ریچارد شیفتۀ خط و تذهیب این آیه شده بود. لحظاتی تحسین آمیز آن خطِ عربیِ زیبا را که تا آن موقع ندیده بود نگریست و بعد حاج رئیس صفحۀ دوم را آورد که در حقیقت اجازۀ لوله کشیِ آبی بود که از کنسولگری بوشهر گرفته بود. مستر ریچارد در واقع جا خورد. آن دو نفر دیگر هم به تبع ریچارد هیرت زده شدند. مستر ریچارد سر تکان داد و گفتعجب...عجب... نمی دانستم که شما از انگلیس اجازه گرفته اید... با این وصف این اجازه اقدامات شما را توجیه نمی نماید، چون در حال حاضر سیاستمداران انگلیسی، لوله کشی آب به بوشهر را زود می دانند، اگر چنین اقدامی لازم و ضروری شد از سوی کنسولگری به شما اطلاع داده می گردد. ما تنها کاری که می توانیم بکنیم دستور توقف این عملیات است. در واقع این اجازه نامه ای که از کنسولگری ما گرفته اید باعث نات شما شد حاجی... وگرنه آخر و عاقبت ملک که یادته؟ و با لبخندی موذیانه به حاج رئیس خیره شد. (صفحه 105 و 106)

مجموعه داستان انگلیسی ها در بوشهر نوشته ایرج صغیری در 188 صفحه با شمارگان 550 نسخه و قیمت 100 هزار تومان، بهار 1402 به وسیله انتشارات نریمان منتشر شد.